Αρκετοί γονείς ‘’κοκκινίζουν’’ από ντροπή στην ερώτηση των παιδιών τους «Μαμά/μπαμπά πώς γίνονται τα παιδιά ; » . Δυσκολεύονται να φανταστούν ότι το παιδί τους θα αρχίσει να εξερευνά τη σεξουαλικότητα του πριν καλά καλά περάσει το κατώφλι της εφηβείας. Πιθανώς θεωρούν ότι το χαριτωμένο τους κοριτσάκι ή το γλυκύτατο αγοράκι τους, είναι πάρα πολύ αθώο για να μπορέσει να κάνει «τέτοια πράγματα» . Παρόλα αυτά κάποια στιγμή θα έρθουν αντιμέτωποι να συνειδητοποιήσουν ότι το παιδί τους σταδιακά εξελίσσεται τόσο συναισθηματικά -σωματικά όσο και σεξουαλικά.
Υπάρχει μια συχνή «παρεξήγηση» . Συχνά και μόνο στο άκουσμα της λέξης «σεξουαλικότητα», ο νους μας πηγαίνει στην ενήλικη σεξουαλικότητα αλλά και στην ερωτική πράξη η οποία δεν είναι παρά μόνον ένα μικρό κομμάτι της ευρύτερης σεξουαλικότητάς μας. Παρόλα αυτά διαφοροποιείται η σεξουαλική δραστηριότητα από τη σεξουαλικότητα. Επίσης διαφοροποιείται και η παιδική σεξουαλικότητα από τη σεξουαλικότητα των ενηλίκων. Πιο στοχευμένα ,η παιδική σεξουαλικότητα ισούται με συναισθήματα, εγγύτητα , δημιουργία ταυτότητας του φύλου (πως είμαι αγόρι ή κορίτσι) και τέλος με σωματική ευφορία.
Κατά τη προσχολική και νηπιακή ηλικία τα παιδιά σωματοποιούν τη σεξουαλικότητα τους μέσα από το ασυνείδητο και μη στοχευμένο αυνανισμό , παρουσιάζουν ηδονοβλεπτικές τάσεις και τάσεις επιδειξιμανίας. Όλα τα παραπάνω θεωρούνται φυσιολογικές εκδηλώσεις των σεξουαλικών ενορμήσεων των παιδιών που μέχρι αυτή την ηλικία είναι περισσότερο ασυνείδητες και δεν προσομοιάζουν στη σεξουαλικότητα των ενηλίκων. Οι εκδηλώσεις αυτές πηγάζουν από το αναπτυξιακό τους στάδιο στο οποίο ανακαλύπτουν το κόσμο μέσα από τις ερωτογενείς ζώνες τους. Μετά τα 4 χρόνια τα παιδιά αρχίζουν να παρατηρούν το σώμα τους, τις διαφορές των δυο φύλων , θέτουν σχετικά ερωτήματα και διατυπώνουν απορίες σχετικά με την τεκνοποίηση.
Στη νηπιακή ηλικία τα παιδιά περνούν την οιδιποδειακή φάση, όπου εκδηλώνουν αγνό ενδιαφέρον για το γονέα του άλλου φύλου και ανταγωνισμό προς το γονέα του ίδιου φύλου. Η φάση αυτή θα τελειώσει προς το τέλος της νηπιακής ηλικίας, όταν το παιδί ολοκληρώσει την δόμηση της ταυτότητας του φύλου.
Όσο τρομακτικό και αν ακούγεται να τσακώσουμε το παιδί να περιεργάζεται το σώμα του θα πρέπει να διατηρήσουμε την ψυχραιμία σας και να του υπενθυμίσουμε ότι αυτή η ενασχόληση με το σώμα μας γίνεται μόνο όταν είμαστε μόνοι μας στο χώρο και δεν επιτρέπεται σε κανέναν άλλον να αγγίζει το σώμα μας ειδικά στο σημείο όπου βρίσκεται το εσώρουχο μας!
Στη πρώιμη σχολική ηλικία η σεξουαλικότητα μπαίνει σε λανθάνουσα μορφή και έτσι το παιδί επενδύει την ενέργειά του στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και συνδιαλλαγές με τους συνομήλικούς του.
Τα σεξουαλικά ένστικτα και οι ενορμήσεις θα αναζωπυρωθούν κατά την προεφηβεία (συνήθως γύρω στην ηλικία των 10 ετών) , στην οποία θα συμβούν σημαντικές βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές. Η ενασχόληση με το σώμα και το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο γίνεται πια συνειδητά και η σεξουαλικότητα αρχίζει σταδιακά να προσιδιάζει σε αυτή των ενηλίκων.
Ποια είναι η στάση μας απέναντι στο παιδί;
- Δεν ενοχοποιούμε τη σεξουαλικότητα του παιδιού καθώς μπορεί να δημιουργήσει στο παιδί απέχθεια για το σώμα του ή εμμονή με το να ικανοποιεί συνεχώς την ερωτική του επιθυμία, αντιδράσεις δηλαδή που μπορεί να εκθέσουν σε κίνδυνο το παιδί (μέχρι και ενδεχόμενη σεξουαλική παρενόχληση).
- Μιλάμε απλά, ειλικρινά και ξεκάθαρα στο παιδί , χωρίς υπεκφυγές για ό,τι το απασχολεί δημιουργώντας έτσι ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και ασφάλειας.
- Εξηγούμε στο παιδί/ έφηβο ότι η σεξουαλικότητα είναι κάτι φυσιολογικό, πώς υπάρχει σε όλους και είναι κάτι που δίνει απόλαυση. Ωστόσο, είναι μια προσωπική υπόθεση!
- Ακούμε και σεβόμαστε τις σκέψεις του παιδιού και οι ερωτήσεις του θα μας οδηγήσουν για το τι και πόσα πρέπει να του πούμε ανάλογα με το αναπτυξιακό και γνωστικό του επίπεδο.
- Είμαστε ένα βήμα ‘’πιο μπροστά΄΄από το περιβάλλον του (σχολείο -συνομήλικοι διαδίκτυο) το οποίο πιθανώς να παραπληροφορήσει το παιδί διαταράσσοντας την ασφάλεια των προσωπικών του ορίων.
- Σεβόμαστε την ιδιωτικότητα του σώματος του παιδιού και ενδυναμώνουμε την αυτονομία του.
Το παιδί που γνωρίζει την εικόνα του σώματος του , τις λειτουργίες του σώματος του και τις συνιστώσες της σεξουαλικότητας του παρουσιάζει μεγαλύτερες πιθανότητες αγαπήσει το σώμα και τον εαυτό του, να σέβεται τους άλλους και, ως ενήλικας, να είναι σε θέση να κάνει μια ώριμη επιλογή συντρόφου. Μια καλή σχέση με τη σεξουαλικότητά μας -εκτός από τη δημιουργία μιας καλής αυτοεκτίμησης- ενδυναμώνει σημαντικά και την αίσθηση της ταυτότητάς μας, δηλαδή την αίσθηση του ποιοι είμαστε και τι θέλουμε, καθώς και μιας αίσθησης ευ ζην. (Richard von Krafft-Ebing, 1900)
Ευαγγελία Ραφαέλα Μαρινάκη,
Ψυχολόγος
