Τι είναι η μέθοδος TEACCH

Το TEACCH (μεταφράζεται “Θεραπεία και Εκπαίδευση Παιδιών με Αυτισμό και Διαταραχές Επικοινωνίας”) αποτελεί ένα πρόγραμμα εναλλακτικής εκπαίδευσης, για παιδιά με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος, που ενσωματώνει παρεμβάσεις σε περιβάλλον, ημερήσιο πρόγραμμα και αντικείμενο εργασίας, και επικοινωνία. Το TEACCH (Treatment and Εducation of Autistic and Communication Handicapped Children) πρόκειται για ένα κρατικό πρόγραμμα, που υλοποιήθηκε το 1972 στην Ψυχιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ ως συνέχεια μίας ερευνητικής δουλειάς, που είχε αρχίσει από το 1966.

teacch

Στη μέθοδο TEACCH, ο στόχος του εκάστοτε θεραπευτή, είναι να μάθει στο παιδί να επικοινωνεί μόνο του, χωρίς βοήθεια. Είναι σημαντικό η επικοινωνία να γίνεται αυθόρμητα, να έχει νόημα, να υπάρχει λόγος για το παιδί να επικοινωνήσει και να είναι λειτουργική. Στο επίκεντρο, λοιπόν, του προγράμματος τοποθετείται το κάθε παιδί ως ξεχωριστή μονάδα με τις δικές του ατομικές ανάγκες, στις οποίες προσαρμόζεται η παρέμβαση ώστε να έχει επιτυχή έκβαση. Μάλιστα, η υπεροχή του TEACCH συγκριτικά με άλλα προγράμματα πηγάζει από την παραδοχή πως τα παιδιά με αυτισμό διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά τους χωρίς ωστόσο να κρίνονται ως κατώτερα από όλα τα υπόλοιπα. Προωθεί, κατά συνέπεια, την ισότητα και το δικαίωμα όλων των παιδιών στην εκπαίδευση και υποστηρίζει την πλήρη κοινωνική ένταξη ατόμων με αυτισμό. Από όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι δεν αποσκοπεί στην θεραπεία του αυτισμού αλλά στην ανάπτυξη και ενίσχυση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων του παιδιού, ώστε αυτό σταδιακά να καταστεί αυτόνομο και ανεξάρτητο για να ενταχθεί στην κοινωνία.

Τα βασικά στοιχεία της δομημένης διδασκαλίας, όπως εφαρμόζεται από το πρόγραμμα TEACCH είναι (Schopler, 1997):

1. Η φυσική δόμηση του περιβάλλοντος

Αφορά στον τρόπο οργάνωσης του περιβάλλοντος. Δόμηση δεν σημαίνει κατά ανάγκη ομοιομορφία.
Δομημένη τάξη είναι η τάξη εκείνη, που με την πρώτη ματιά γίνεται κατανοητό ποια δραστηριότητα φιλοξενεί και σε ποιο σημείο. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά με αυτισμό να μπορούν να παραμένουν για κάποιο χρονικό διάστημα σε ένα μέρος. Είναι αναγκαίο ο θεραπευτής να έχει άμεση οπτική επαφή με τον χώρο εργασίας του μαθητή. Τοποθετώντας κατάλληλα έπιπλα βοηθάμε τα παιδιά να κατανοήσουν τον χώρο, όπου θα κάνουν μία δραστηριότητα, δημιουργώντας ταυτόχρονα συνθήκες εύκολης μετάβασης από τη μία δραστηριότητα σε άλλη.

Η δομημένη τάξη περιλαμβάνει:

  • Περιοχή διδασκαλίας
  • Περιοχή ανεξάρτητης εργασίας
  • Περιοχή ελεύθερου παιχνιδιού
  • Περιοχή δομημένου παιχνιδιού
  • Περιοχή φαγητού
  • Περιοχή ομαδικής εργασίας
  • Περιοχή μεταβατική

2. Το ατομικό ημερήσιο πρόγραμμα

Βοηθά το παιδί να κατανοήσει τι δραστηριότητες θα κάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το πρόγραμμα έχει διαφορετική μορφή ανάλογα με το παιδί και τις δυνατότητές του και είναι εξατομικευμένο. Για τα παιδιά, που διαβάζουν, οι δραστηριότητες σημειώνονται γραπτά. Για τα παιδιά που δε διαβάζουν χρησιμοποιούνται φωτογραφίες, σκίτσα, σχήματα ή τα ίδια τα αντικείμενα. Οι αλλαγές, που για τα παιδιά με αυτισμό αποτελούν προβλήματα εξαιτίας της ανάγκης για ομοιομορφία, είναι αναπόφευκτες. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να προειδοποιούμε το παιδί για την αλλαγή και είναι ιδιαίτερα βοηθητικό να αντικαθιστούμε οπτικά (με εικόνες) την αλλαγή της δραστηριότητας.

3. Το σύστημα ατομικής εργασίας

Αποτελεί έναν τρόπο οργάνωσης μίας δραστηριότητας στο σχολείο ή στο σπίτι, ώστε το άτομο με αυτισμό να μπορεί να το εφαρμόσει. Τα ερωτήματα στα οποία δίνει απάντηση το σύστημα ατομικής εργασίας είναι:

  • Τι θα κάνω;
  • Πού και πότε θα τo κάνω;
  • Πόση ώρα θα κάνω;
  • Πώς ξέρω ότι τελείωσα;
  • Τι ακολουθεί και τι κάνω μετά;

4. Η οπτική παρουσίαση των δραστηριοτήτων

Αποτελεί ένα σύστημα επικοινωνίας για το παιδί που του επιτρέπει να κάνει μόνο του γνωστές τις ανάγκες του σε κάποιον άλλο. Για να επιτευχθεί αυτό ακολουθούνται τα εξής 3 στάδια:

  • Οπτική οργάνωση (τοποθέτηση των υλικών σε χωριστά κουτιά)
  • Οπτικές οδηγίες (ο τρόπος που θα ασχοληθεί με τα υλικά)
  • Οπτική σαφήνεια (σηματοδότηση σκοπού δραστηριότητας, π.χ. κωδικοποίηση με χρώματα, ετικέτες).

Η εφαρμογή των τεχνικών που χρησιμοποιούνται από το πρόγραμμα TEACCH είναι δυνατή σε όλα τα περιβάλλοντα, σε όλες τις ηλικίες, σε όλες τις δομές που ασχολούνται με άτομα με αυτισμό. Οι ανάγκες των ατόμων καλύπτονται με συντονισμό, προγραμματισμό και συνεργασία που στηρίζονται σε σταθερές αρχές, σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Για το λόγο αυτό το πρόγραμμα TEACCH εστιάζεται στη διατήρηση της συνέχειας της προσέγγισης, ενώ παράλληλα ενσωματώνει νέες ιδέες σταδιακά και προσεχτικά, μόνο όταν αποδεικνύεται ότι είναι αποτελεσματικές.

;