Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου παρατηρήθηκε το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού- Bullying. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια κρούει το κουδουνάκι του κινδύνου τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των ειδικών ψυχικής υγείας. Έχει αποδεχτεί ότι ο σχολικός εκφοβισμός αφορά ένα σημαντικό αριθμό παιδιών και επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στο παιδί – θύμα όσο και στο παιδί – θύτη του σχολικού εκφοβισμού.
Πιο αναλυτικά, τα παιδιά που δέχονται σχολικό εκφοβισμό συχνά εμφανίζουν διάχυτο άγχος, φοβίες , μαθησιακές δυσκολίες , διαταραχές στον ύπνο ή στη σίτιση , ψυχοσωματικές ενοχλήσεις και τέλος κατάθλιψη η οποία μάλιστα μερικές φορές συμπεριλαμβάνει και αυτοκτονικό ιδεασμό.
Αντίστοιχα όμως , όπως προαναφέρθηκε, ο σχολικός εκφοβισμός ταράσσει την ψυχική ισορροπία και των παιδιών που τον ασκούν. Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά που προκαλούν σχολικό εκφοβισμό συχνά παρουσιάζουν χαμηλές αποδόσεις , αδυνατούν να συμμορφωθούν με τους σχολικούς – κοινωνικούς κανόνες και είναι πιθανό να αναπτύξουν παραβατικές συμπεριφορες.
Είναι γνωστό ότι πάνω το 50 % των περιπτώσεων του σχολικού εκφοβισμού δεν έρχεται στο φως. Τις περισσότερες φορές τα παιδιά αποφασίζουν να σιωπούν για αυτό που τους συμβαίνει αποφεύγοντας να το επικοινωνήσουν με τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς καθώς νιώθουν ενίοτε φόβο ή ντροπή. Επομένως έχει καθοριστική σημασία οι γονείς να μπορούν να ανιχνεύσουν τα σημάδια μιας πιθανής περίπτωσης σχολικού εκφοβισμού.
Σημάδια ότι ένα παιδί εκφοβίζεται :
- Αρνείται έντονα να πάει σχολείο το πρωί.
- Παραπονιέται για ξαφνικούς πόνους ή αδιαθεσία πριν ή κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου.
- Δεν θέλει να συμμετέχει στα σχολικά δρώμενα /εκδηλώσεις.
- Είναι αποσυρμένο η θλιμμένο , επιστέφει στο σπίτι με κατεστραμμένα αντικείμενα ή ρούχα.
- Ζητά ξαφνικά παραπάνω χαρτζιλίκι ή φαγητό με τη δικαιολογία ότι τα χάνει.
- Αργεί να πάει ή να επιστρέψει από το σχολείο , δεν αναφέρει για φίλους όταν είναι στο σπίτι.
- Παρατηρούνται αλλαγές στην καθημερινή του ρουτίνα , φαγητό – ύπνος (ύπαρξη συχνών εφιαλτών – ή και δευτερογενούς ενούρησης) .
Σημάδια ότι ένα παιδί εκφοβίζει :
- Έχει επιθετική συμπεριφορά εμπλέκεται συχνά σε καυγάδες . Αδυνατεί να υπακούσει στους σχολικούς – οικογενειακούς κανόνες.
- Δεν αποδέχεται τις συνέπειες των πράξεων του παραπονιέται συνεχώς ότι το αδικούν.
- Έχει στην κατοχή του αντικείμενα πχ χρήματα /φαγητό άγνωστης και αδικαιολόγητης προέλευσης.
- Παρουσιάζει παντελή αδιαφορία για τα σχολικά δρώμενα.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν αντιληφθούμε ότι ένα παιδί εκφοβίζεται;
- Δημιουργούμε συνθήκες ασφάλειας και εμπιστοσύνης και παροτρύνουμε το παιδί να μας εκφράσει τα συναισθήματα του και τις δυσκολίες που εμφανίζει στο σχολείο.
- Ακούμε με σεβασμό τα συναισθήματα του χωρίς να το επικρίνουμε και επιβραβεύουμε τη γενναιότητα του να μας μιλήσει.
- Διαβεβαιώνουμε το παιδί ότι δεν φταίει αυτό για το συμβάν ή τα συμβάντα και του επισημαίνουμε ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του επιτίθεται με οποιαδήποτε μορφή.
- Συμβουλεύουμε το παιδί σε μελλοντικές δυσάρεστες καταστάσεις να μιλά με τους δασκάλους/ καθηγητές χωρίς να φοβάται να γίνει «το καρφί» . Η ευθύνη δεν είναι δική του είναι των θυτών.
- Βοηθάμε το παιδί να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση του και κοινωνικές δεξιότητες αποτρέποντας το παιδί να απαντήσει με βία στη βία που δέχεται καθώς έτσι διαιωνίζουμε το κύκλο της βίας.
- Επικοινωνούμε με τους αρμόδιους εκπαιδευτικούς ώστε να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη πλαισίωση.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν αντιληφθούμε ότι ένα παιδί εκφοβίζει ;
- Επιβάλλουμε σαφή όρια και ένα οργανωμένο περιβάλλον.
- Βοηθάμε το παιδί να αποδεχτεί τη διαφορετικότητα.
- Συνεργαζόμαστε με το σχολείο και ενημερωνόμαστε για τη συμπεριφορά του παιδιού μέσα στο σχολείο με σκοπό την εφαρμογή των κανόνων και την πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων.
- Εξηγούμε στο παιδί τη σπουδαιότητα των κανόνων συμπεριφοράς. Μέσω των κανόνων όλοι αισθανόμαστε ασφαλείς.
- Παρέχουμε στο παιδί ένα οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο απορρέει η ασφάλεια , η αποδοχή και η διαπαιδαγώγηση του παιδιού δε στηρίζεται σε βίαια και εκδικητικά μοτίβα.
Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί ένα σύγχρονο πρόβλημα στο οποίο ο καθένας μπορεί να μείνει αδρανής, καθώς αρκετές φορές δεν γίνεται άμεσα φανερός, μέχρι να γίνουν αντιληπτές οι σοβαρότατες συνέπειες του. Ο τερματισμός του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού περιλαμβάνει μία δέσμευση ως προς τη δημιουργία μελλοντικών υγιών ενήλικων οι οποίοι θα είναι γαλουχημένοι με αξίες ηθικής , σεβασμού , αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης.
«Παιδεία είναι αυτό που επιβιώνει όταν όλα όσα έχουν μαθευτεί ξεχνιούνται» (Skinner.BF,1971)
Ευαγγελία – Ραφαέλα Μαρινάκη
Ψυχολόγος , Ψυχοθεραπεύτρια
