Μια συχνή συνήθεια που αναφέρουν πολλοί γονείς είναι η άρνηση των παιδιών να κοιμούνται μόνα τους στο παιδικό δωμάτιο , επιδιώκοντας συχνά ή ακόμα και κάθε βράδυ να κοιμούνται στο γονικό κρεβάτι. Αρκετές φορές ,η εισβολή αυτή, φαινομενικά δείχνει να μην επηρεάζει τους γονείς οι οποίοι δέχονται το αίτημα των παιδιών και παραχωρούν μια θέση στο συζυγικό τους κρεβάτι. Αυτή η παραχώρηση εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Πιο συγκεκριμένα, με την αποδοχή του παιδιού στο συζυγικό κρεβάτι οι γονείς αποφεύγουν τυχόν εντάσεις και ξενύχτια κατά τη διάρκεια της νύχτας. Επιπλέον μέσω του κοινού ύπνου οι γονείς προσπαθούν λανθασμένα να αναπληρώσουν το χαμένο χρόνο της ημέρας που δεν ευχαριστήθηκαν τη συντροφιά του παιδιού, βρίσκοντας μια τρυφερή παρηγοριά στην αγκαλιά του παιδιού. Επιπρόσθετα μέσω του ‘’εμποδίου’’ του παιδιού ,οι γονείς τοποθετούν το παιδί ανάμεσα στο κρεβάτι αλλά και σε αυτούς ,αποφεύγοντας συνειδητά ή μη, διάφορα σχεσιακά ζητήματα εντός της σχέσης τους. Επίσης μερικές φορές οι γονείς δέχονται την παιδική εισβολή με τη ψευδαίσθηση της παροδικότητας (πχ το παιδί είναι άρρωστο και χρειάζεται φροντίδα ) η οποία πολύ γρηγορά αποκτά μονιμότητα και η επίσκεψη του παιδιού στο γονικό κρεβάτι μετατρέπεται από μεμονωμένο συμβάν σε καθημερινή συνθήκη.
Γιατι δεν ωφελεί τα παιδιά να κοιμούνται στο κρεβάτι των γονέων ;
Αναπτυξιακά τα παιδιά εμφανίζουν παροδικές φοβίες οι οποίες είναι δημιούργημα της φαντασίας τους ή ακόμα και των ανησυχιών που μπορεί να βιώνουν καθημερινά. Αυτή η αναστάτωση τα ωθεί να αναζητήσουν τη στοργική αγκαλιά των γονέων η οποία θα τα προστατέψει. Στην πραγματικότητα όμως, η αναζήτηση αυτής της ασφάλειας του γονικού κρεβατιού δημιουργεί περισσότερες φοβίες στο παιδί , αποτρέποντας το ίδιο να γίνει ανεξάρτητο και να αποκτήσει μια θετική εικόνα για τον εαυτό του. Πιο συγκεκριμένα , το παιδί αναζητά την παρουσία των γονέων αλλά και την κάλυψη βασικών αναγκών , ανάγκες που αναπτυξιακά περιμένουμε να αυτοεξυπηρετούνται, με αποτέλεσμα οι γονείς να αδυνατούν να αρνηθούν την ανταπόκριση στις απαιτήσεις του. Συνεπώς , παρεμποδίζεται η αυτονομία και η λειτουργικότητα του παιδιού. Επιπρόσθετα η προαναφερόμενη υπερπροστευτικότητα των γονέων , προκαλεί στους ίδιους τους γονείς αισθήματα άγχους ,οι οποίοι θεωρούν ότι το παιδί θα δυσκολευτεί να αυτονομηθεί στο δικό του δωμάτιο με αποτέλεσμα να προτιμούν να κοιμούνται μαζί του, φοβούμενοι ότι θα συμβεί κάτι απρόοπτο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μέσω αυτής της υπερπροστατευτικότητας το παιδί ερμηνεύει το δικό του δωμάτιο ως κίνδυνο και κατ’ επέκταση τον κόσμο ως κάτι απειλητικό , δημιουργώντας έτσι στο ίδιο φοβικά και μειονεκτικά συναισθήματα. Με τη σειρά του , αυτή η ευαλωτότητα δίνει τη ψευδαίσθηση στους γονείς ότι το παιδί τους χρειάζεται εκτενέστερη προστασία διαιωνίζοντας έτσι το φαύλο κύκλο υπερπροστατευτικότητας – φοβίας.
Εκτός από τις συναισθηματικές επιπτώσεις η συγκοίμηση επηρεάζει και την σχεσιακή υπόσταση της οικογένειας. Πιο αναλυτικά ,το παιδί που κοιμάται στο συζυγικό κρεβάτι βιώνει μια σύγχυση ρόλων αδυνατώντας να ξεχωρίσει τη θέση που του αναλογεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αδυνατεί να αυτονομηθεί αλλά και να συνδέει τη συμπεριφορά τη δική του με αυτή των γονέων δείχνοντας ανυπακοή στους κανόνες και στα όρια. Με άλλα λόγια, συμβολικά το παιδί τοποθετείται στη θέση του συντρόφου /γονέα και λειτουργεί σαν να είναι αυτός με αποτέλεσμα να ταράσσεται η ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη. Οι δύο σύζυγοι παραγκωνίζουν τον προσωπικό τους χώρο και τις ιδιωτικές τους στιγμές με αποτέλεσμα να λειτουργούν μόνο ως γονείς και λιγότερο ως και καθόλου ως σύντροφοι. Αυτό με τη σειρά του προκαλεί μια δυσαρμονία στους ρόλους και το παιδί ερμηνεύεται από τον έναν γονέα (συνηθέστερα από τη μητέρα ) ως συντροφικό στήριγμα ως ένα συναισθηματικό αποκούμπι. Αυτή η σύγχυση των ρόλων εμποδίζει το παιδί να δομήσει ομαλά την ταυτότητα του και τη θέση του εντός της οικογένειας.
Πώς θα γίνει η μετάβαση του παιδιού στο παιδικό δωμάτιο;
Aρχικά είναι σημαντικό οι γονείς να είναι συναισθηματικά έτοιμοι και ενωμένοι να αντιμετωπίσουν την αντιδράσεις που αναπόφευκτα θα φέρει η αλλαγή που επρόκειτο να συμβεί. Η μετάβαση του παιδιού στο παιδικό δωμάτιο κατά την πλειοψηφία επιφέρει συγκρούσεις ,ξεσπάσματα, φωνές και γκρίνια από το παιδί. Το πρώτο που θα πρέπει να κάνουν οι γονείς είναι να δείξουν ψυχική ανθεκτικότητα προς τις αντιδράσεις αυτές. Είναι πολύ σημαντικό να παραμείνουν αμετάκλητοι και να μην ενδώσουν στις πιέσεις και στα παρακάλια του παιδιού. Είναι σημαντικό επίσης, να εξηγήσουν με απλά λόγια ότι ο καθένας έχει το δικό του δωμάτιο το οποίο του ταιριάζει και ότι πρέπει ο καθένας να κοιμάται στο δικό του κρεβάτι. Είναι βοηθητικό να δημιουργήσουν μια ιεροτελεστία πριν τον ύπνο η οποία θα βοηθήσει τα παιδιά να ενσωματωθούν στο δικό τους χώρο πχ ένα παραμύθι στο κρεβάτι. Επιπρόσθετα κάθε βράδυ θα πρέπει να τους υπενθυμίζουν την ύπαρξη του δικού τους δωματίου. Ακόμα και σε περιπτώσεις όπου τα παιδιά θα ξυπνήσουν μεσονύχτια θα πρέπει οι γονείς να διατηρήσουν τη ψυχραιμία τους , να τα ρωτήσουν γιατί ξύπνησαν και να τα οδηγήσουν ξανά στο δικό τους κρεβάτι. Παράλληλα οι γονείς θα πρέπει να καθησυχάσουν τα παιδιά ότι είναι ασφαλή και ότι οι ίδιοι βρίσκονται ελάχιστα τετραγωνικά πιο δίπλα. Θα ήταν καλό για να αυξήσουν οι γονείς το αίσθημα της ασφάλειας, να ρωτήσουν το ίδιο το παιδί τι αντικείμενο θα το έκανε να νιώσει καλύτερα όπως ένα κουκλάκι ή ένα φωτάκι νυκτός. Το πιο σημαντικό και ταυτόχρονα το πιο δύσκολο είναι οι γονείς να παραμείνουν ψύχραιμοι και αμετάκλητοι στα μεσονύχτια πισωγυρίσματα των παιδιών δίνοντας μια αίσθηση ελέγχου και ασφάλειας. Οι γονείς καλούνται να καθησυχάσουν το παιδί και ταυτόχρονα να το επιστρέψουν ήρεμα στο δικό του δωμάτιο όσες φορές και αν χρειαστεί.
Τέλος, οι γονείς θα πρέπει να προβληματιστούν σχετικά για τις αιτίες που δυσχεραίνουν την αυτονομία του παιδιού καθώς και τους σκοπούς που εξυπηρετεί η παρουσία του παιδιού στο συζυγικό κρεβάτι. Στην πραγματικότητα , ποιον εξυπηρετεί η θέση του παιδιού στο κρεβάτι , το παιδί ή τους ίδιους;
Ευαγγελία Ραφαέλα Μαρινάκη
Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια
