Αυτή τη στιγμή, εν έτη 2022, γνωρίζουμε από επίσημα στατιστικά στοιχεία και ερευνητικά δεδομένα ότι, περίπου 53 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως φέρουν, είτε διάγνωση, είτε αναφέρουν κλινικά συμπτώματα της μείζων καταθλιπτικής διαταραχής, η οποία παρεμπιπτόντως αποτελεί και την 2η αιτία αναπηρίας-ασθένειας σε παγκόσμιο επίπεδο και περίπου 76 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διαγνωσθεί ή φέρουν συμπτώματα Αγχώδους Διαταραχής. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι και τα ποσοστά των παιδιών και των εφήβων που, μπορεί κάποια στιγμή να εμφανίσουν καταθλιπτικά συμπτώματα, είναι υψηλά, χωρίς όμως να καταγράφονται επισήμως.
Ένας τρόπος να καταλάβουμε και να αναγνωρίσουμε αν το παιδί ή ο/η έφηβος γιος/κόρη μας , πιθανόν να έχει κατάθλιψη, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσουμε να παρατηρούμε τόσο τα σημάδια όσο και τη συμπεριφορά του/της, για να προλάβουμε την μη λειτουργικότητα του παιδιού- εφήβου στην καθημερινότητά του. Μερικά από τα σημάδια-κλινικά συμπτώματα είναι τα εξής:
- ευερέθιστη συμπεριφορά όσο και καταθλιπτική διάθεση (κενό και θλίψη) στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν καθημερινά, όπως φαίνεται από τις υποκειμενικές αναφορές τόσο του παιδιού-εφήβου όσο και από την παρατήρηση από σημαντικούς άλλους ,όπως των μελών της οικογένειας.
- Αυπνία ή υπερυπνία σχεδόν καθημερινά
- έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης σχεδόν σε όλες τις δραστηριότητες , στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας ,σχεδόν καθημερινά.
- Σημαντική αύξηση ή απώλεια τόσο της όρεξης όσο και του βάρους σώματός του, φαίνεται να είναι ακόμη μία πληροφορία καθώς το φαγητό δείχνει να είναι ένα συναισθηματικό ξέσπασμα
- Συστηματική ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση, μέχρι και παραίτηση, σχεδόν καθημερινά, κάτι το οποίο πιθανόν θα παρατηρηθεί και από τους οικείους του παιδιού-εφήβου
- Καθημερινή κόπωση και απώλεια της ενεργητικότητας
- Αίσθημα αναξιότητας, και ελαττωμένη ικανότητα συγκέντρωσης σχεδόν καθημερινά, είτε στο πλαίσιο των μαθημάτων και του σχολείου είτε και στις καθημερινές δραστηριότητες
- Πιθανές επανερχόμενες σκέψεις θανάτου, επανερχόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός ή συγκεκριμένο σχέδιο να αυτοκτονήσει.
Τα παραπάνω στοιχεία-κλινικά συμπτώματα αν δείχνουν ότι προκαλούν σημαντική ενόχληση ή έκπτωση στην κοινωνική και σχολική λειτουργικότητα του παιδιού-εφήβου και δεν οφείλονται σε άμεσες φυσιολογικές δράσεις μιας ουσίας ή άλλης σωματικής κατάστασης και υπάρχουν για διάστημα πέραν του ενός μήνα, τότε πολύ πιθανόν το παιδί έφηβος να χρειασθεί να επισκεφθεί κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να βοηθηθεί.
Τα αίτια για την κατάθλιψη παιδιών-εφήβων ποικίλουν και μπορεί να είναι είτε γενετικά-βιολογικά είτε περιβαλλοντικά. Παρόλα αυτά, η κατάθλιψη παιδιών – εφήβων μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, από κατάλληλους και εκπαιδευμένους ειδικούς ψυχικής υγείας. Φυσικά , για να αντιμετωπιστεί ορθά μια καταθλιπτική συμπτωματολογία είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να εμπλακούν σταθερά και συστηματικά στη διαδικασία μέσω συμβουλευτικής διαδικασίας ή και ψυχοθεραπείας ακόμη και των ίδιων των γονέων. Η οικογένεια , και δη οι γονείς , παίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη θεραπεία του παιδιού -εφήβου. Στις περιπτώσεις που οι γονείς δεν εμπλέκονται στη θεραπευτική διαδικασία των παιδιών, φαίνεται πως τα ποσοστά αρνητικής πρόγνωσης της θεραπείας, είναι μεγαλύτερα.
Για να αντιμετωπιστεί και να θεραπευτεί η κατάθλιψη παιδιών και εφήβων είναι σημαντικό το παιδί να αρχίζει να εκφράζει τα συναισθήματά του, να μάθει να αναγνωρίζει τον ενδεχόμενο θυμό και να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης. Επιπρόσθετα, είναι υψίστης σημασίας το παιδί-έφηβος να χτίσει μια θετική αυτοεικόνα και να αρχίσει να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα μέσα από ένα πιο αισιόδοξο πρίσμα.
Ο θεραπευτής είναι εκεί για να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί τόσο το ίδιο το παιδί-έφηβο όσο και τα συναισθήματά του. Η εχεμύθεια και το θεραπευτικό συμβόλαιο με το παιδί-έφηβο είναι εξαιρετικά σημαντικά τόσο για τη δημιουργία θεραπευτικής σχέσης όσο και για τη δημιουργία αίσθησης ασφάλειας.
Βερτουδάκης Βασίλης
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής Ενηλίκων & Παιδιών-Εφήβων
Κλινικός Αθλητικός Ψυχολόγος
