Είναι ευρέως γνωστό πλέον ότι, η χώρα μας καλά κρατεί την πρώτη θέση στην Ευρώπη, όσον αφορά τόσο στην παιδική παχυσαρκία, όσο και στην παχυσαρκία των ενηλίκων ανθρώπων. Οι αριθμοί και τα νούμερα είναι αμείλικτα και κάθε χρόνο αυξάνονται αντί να μειώνονται. Τόσο η σωματική δραστηριότητα όσο και η άσκηση και ο αθλητισμός προωθούνται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένα εργαλείο και μέσο για την καταπολέμηση αρκετών ασθενειών , πέραν και της παχυσαρκίας. Η ακινησία και η μη ενεργή ζωή μάλιστα, καθίσταται η 6η αιτία θανάτων παγκοσμίως. Παρόλα αυτά η κίνηση και η φυσική δραστηριότητα αποτελεί εδώ και αρκετά χρόνια ένα μέσο ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης για παιδιά και ενήλικες.
Αν και ο αθλητισμός και η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως στην Ελλάδα έχουν χαμηλή προτεραιότητα τόσο για την ίδια την κοινωνία, τους οργανισμούς αλλά και για τους θεραπευτές και ειδικά τους ειδικούς ψυχικής υγείας φαίνεται πως αποτελεί μία ιδιαίτερη προσέγγιση ως θεραπεία για τους θεραπευόμενους. Ειδικά για τα παιδιά ο αθλητισμός και η φυσική δραστηριότητα αποτελεί ένα εργαλείο εκμάθησης κοινωνικών δεξιοτήτων, όπου ανάμεσα τους βρίσκονται και οι συναισθηματικές δεξιότητες ενός ανθρώπου.
Σύμφωνα με έρευνες και μελέτες η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως χρησιμοποιείται για θεραπεία ή επούλωση ψυχικών διαταραχών. Η άσκηση ως μορφή θεραπείας σε κλινικούς πληθυσμούς φάνηκε ότι μείωσε σημαντικά τα συμπτώματα των ψυχικών διαταραχών (Daley,2002). Σε άλλη έρευνα τα αποτελέσματα αυτής, έδειξαν ότι η άσκηση ως μέσον παρέμβασης και θεραπείας βοήθησε στη μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και φάνηκε ότι είχε παρόμοια αποτελεσματικότητα με αυτή της γνωστικής ψυχοθεραπείας (Lawlor, Hopker, 2001 & Josefsson, Lindwall, Archer, 2014) . Η φυσική δραστηριότητα σε συνδυασμό με τη θεραπεία της γνωσιακής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας δείχνει ότι προσθέτει αξία και βοηθάει τη διαχείριση του χρόνιου πόνου σε ανθρώπους με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες – PTSD (Leidl, 2011, Rosenbaum et all, 2015 & Ley, Koch 2018).
Οι παρεμβάσεις με φυσική δραστηριότητα φαίνεται ότι αποτελούν ένα σημαντικό συστατικό στοιχείο των βιοψυχολογικών προσεγγίσεων ως θεραπεία-κατευθυνόμενες από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας (Richardson,2005). Η άσκηση και ο αθλητισμός φαίνεται πως ανακουφίζουν τους ανθρώπους από τον κοινωνικό αποκλεισμό αλλά και ανθρώπους που εμφανίζουν συμπτώματα καθιστικής ζωής λόγω κατάθλιψης. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης συνίσταται και προτείνεται η συστηματική άσκηση για τα πολλαπλά οφέλη που προσφέρει. Αρκετές φορές επίσης, όσοι θέτουν θεραπευτικούς στόχους σε σχέση με την ψυχική τους υγεία και όταν αυτό συνδυάζεται με συστηματικότητα όσον αφορά την κίνηση τότε επέρχονται μετατροπές και αλλαγές της συμπεριφοράς δια μέσου του καθορισμού στόχων, της αυτοπαρατήρησης των επιτευγμάτων αλλά και τις εμφανείς σωματικές αλλαγές που έχουν οι θεραπευόμενοι με την πάροδο του χρόνου.
Μέσα λοιπόν από τη φυσική δραστηριότητα επιτυγχάνεται το χτίσιμο της αυτοπεποίθησης ενηλίκων και παιδιών -εφήβων μέσω ψυχαγωγικών και κινητικών δραστηριοτήτων όταν υπάρχουν επιτυχή κατορθώματα. Επιπρόσθετα έχει φανεί μέσα από αρκετές έρευνες ότι όποια εμπόδια εμφανίζονται δια μέσου ενός προγράμματος φυσικής δραστηριότητας, άσκησης ακόμη και ως εξατομικευμένη μορφή παρέμβασης εντός του πλάνου των συνεδριών ψυχοθεραπείας, σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές , τότε είναι πιο πιθανόν αυτά τα εμπόδια να μπορούν να διευθετηθούν πιο αποτελεσματικά από ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί να είναι συναισθηματικοί και υποστηρικτικοί σχετικά με αυτά τα θέματα.
Ακόμη πιο χρήσιμος και αποτελεσματικός τρόπος παρέμβασης σε παιδιά και εφήβους που αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες ή και ψυχικές διαταραχές φαίνεται πως είναι η ίδια η σωματική δραστηριότητα καθώς τα βοηθούν :
- Στη συμβολή στη θετική ανάπτυξη και υγεία, αλλά και να αποκτήσουν θετικές εμπειρίες .
- Στον αποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης κοινωνικών απαιτήσεων
- Στην Αποφυγή ανθυγιεινών συμπεριφορών
Τα αποτελέσματα της σωματικής δραστηριότητας δια μέσου της ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης είναι εμφανώς ορατά καθώς μέσα από την άσκηση και το παιχνίδι, μπορούν τα παιδιά να μεταφέρουν ό,τι έχουν μάθει και στους υπόλοιπους τομείς της ζωής τους. Επιπρόσθετα η παρατήρηση από την πλευρά των ειδικών ψυχικής υγείας όταν χρησιμοποιούν και συνδυάζουν τέτοιες μεθόδους κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής παρέμβασης, καταφέρνουν να αναγνωρίσουν και πολλές φορές να «καθρεφτίσουν» και να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα διαφορετικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά παιδιών και εφήβων.
Η άσκηση, η φυσική δραστηριότητα και το παιχνίδι μπορούν να βοηθήσουν έναν ειδικό ψυχικής υγείας να παρατηρήσει τα συμπεριφορικά μοτίβα αλλά και τις αλλαγές που σημειώνουν παιδιά, έφηβοι και ενήλικες αν και εφόσον προσεγγιστούν με ένα κατάλληλα επιστημονικό τρόπο. Η άσκηση αποτελεί πλέον ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των ειδικών ψυχικής υγείας, οι οποίοι είναι σημαντικό να το ενσωματώνουν ολοένα και περισσότερο στη παραδοσιακή ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
Βασίλης Βερτουδάκης
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής Ενηλίκων & Παιδιών-Εφήβων
Κλινικός Αθλητικός Ψυχολόγος
