Τί είναι οι διαταραχές Σίτισης / Κατάποσης;
Οι διαταραχές σίτισης και κατάποσης (δυσφαγία) αναφέρονται στη δυσκολία που εμφανίζεται σε κάθε στάδιο της φυσικής διαδικασίας από την αποδοχή τροφής και υγρών στο στόμα έως την είσοδό τους στο γαστρεντερικό σύστημα.
Η διάγνωση της διαταραχής σίτισης προβάλει όταν ένα παιδί δεν μπορεί ή αρνείται να καταναλώσει επαρκή ποσότητα ή ποικιλία τροφών για να καλύψει τις διατροφικές του ανάγκες. Η διαταραχή αυτή αποτελεί σοβαρό πρόβλημα τόσο για την οικογένεια, όσο και για τους επαγγελματίες υγείας.
Οι εκτιμήσεις για προβλήματα σίτισης κυμαίνονται από 25-45% σε παιδιά με φυσιολογική ψυχοκινητική ανάπτυξη και φτάνουν έως και στο 85% στα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτιστικό φάσμα).
Ποια είναι τα αίτια των προβλημάτων στη σίτιση και την κατάποση στα παιδιά;
- Διαταραχές του νευρικού συστήματος (εγκεφαλική παράλυση, μηνιγγίτιδα, εγκεφαλοπάθεια)
- Παράγοντες που επηρεάζουν το νευρομυικό συντονισμό (πρόωρος τοκετός, χαμηλό βάρος γέννησης)
- Πολυσύνθετες ιατρικές καταστάσεις (καρδιοπάθειες, γαστρεντερικές παθήσεις )
- Ανατομικά προβλήματα (σχιστίες ή υπερώιο-σχιστία)
- Παθήσεις των αεραγωγών
Σημάδια και συμπτώματα της διαταραχής
- Δυσκολίες στην αναπνοή κατά τη διάρκεια της σίτισης που μπορεί να σηματοδοτούνται από:
- Αυξημένο αναπνευστικό ρυθμό κατά τη διάρκεια της σίτισης
- Αλλαγή στο χρώμα του δέρματος (κυάνωση)
- Άπνοια
- Σταματάει συχνά εξαιτίας δυσκολιών στις διαδοχικές κινήσεις του μοτίβου πιπιλίζω-καταπίνω-αναπνέω
- Αλλαγές στους φυσιολογικούς ρυθμούς των χτύπων της καρδιάς (βραδυκαρδία/ταχυκαρδία) σε σχέση με τη σίτιση
- Βήχας και πνιγμός κατά τη διάρκεια ή μετά την κατάποση
- Κλάμα κατά τη διάρκεια της σίτισης
- Δυσκολία στην έναρξη της κατάποσης
- Σημάδια δυσφορίας, όπως μορφασμοί, απλώνει τα δάχτυλα μπροστά από το στόμα, γυρνάει το κεφάλι σε αντίθετη κατεύθυνση από το φαγητό
- Απώλεια τροφής / υγρών από το στόμα όταν τρώει
- Θορυβώδης ή υγρή φωνή (γουργούρισμα) κατά τη διάρκεια και κατόπιν της σίτισης
- Άρνηση τροφών που έχουν συγκεκριμένο τύπο και υφή
- Λήψη μικρών ποσοτήτων, παραγέμισμα στο στόμα και αποθήκευση τροφών
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των προβλημάτων αυτών για τα παιδιά;
- αφυδάτωση ή κακή διατροφική κατάσταση
- κίνδυνος εισρόφησης (εισόδου τροφής ή υγρού στους αεραγωγούς)
- πνευμονία ή επανειλημμένες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού που μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια πνευμονοπάθεια
- αμηχανία ή απομόνωση σε κοινωνικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν γεύμα
ΔΙΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ο Λογοθεραπευτής παίζει κεντρικό ρόλο στην αξιολόγηση, διάγνωση και τη θεραπεία βρεφών και παιδιών με διαταραχές σίτισης και κατάποσης. Ο ρόλος αυτού στη δυσφαγία είναι καθοριστικός, αφού περιλαμβάνει την παροχή κλινικών / εκπαιδευτικών υπηρεσιών (διάγνωση, αξιολόγηση, σχεδιασμό και επεξεργασία), την πρόληψη, την εκπαίδευση και την οργάνωση.
Πιο συγκεκριμένα, ο Λογοθεραπευτής είναι υπεύθυνος :
- για τη διεξαγωγή αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένων των κλινικών, και τον εντοπισμό φυσιολογικής και μη φυσιολογικής ανατομίας και φυσιολογίας στην κατάποση, τον εντοπισμό πιθανών ή δυνητικών διαταραχών της ανώτερης αναπνευστικής οδού
- ανάπτυξη σχεδίων θεραπείας που ενσωματώνονται στις διατροφικές προτιμήσεις της οικογένειας, παρέχοντας θεραπεία, τεκμηρίωση της προόδου, και προσδιορισμό των κατάλληλων κριτηρίων αποθεραπείας
- την παροχή συμβουλών και τη συνεργασία με άλλους επαγγελματίες και μέλη της οικογένειας για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του θεραπευτικού προγράμματος, ενώ παρέχουν εποπτεία και αξιολόγηση ανάλογα με την περίπτωση
- τη βελτίωση της αναπνοής, τη λεκτική επικοινωνία (σωστή παραγωγή των ήχων από τη γλώσσα), τη μιμητική του προσώπου
- στοματοπροσωπικές ασκήσεις για την ενδυνάμωση των μυών του στόματος, τη σωστή τοποθέτηση της γλώσσας, της αύξηση της κινητικότητας αυτής, τη βελτίωση της μάσησης
- παρατήρηση της σίτισης ώστε να εξεταστεί η σωματική στάση, η συμπεριφορά και οι στοματικές κινήσεις του παιδιού κατά την κατανάλωση στερεών και υγρών
Για να είναι όμως ένα πρόγραμμα επιτυχημένο, θα πρέπει να υπάρχει άμεση συνεργασία γονιού και θεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής οφείλει να διαμορφώνει και να τηρεί κατάλληλο πρόγραμμα ανάλογα με τη παθολογία και την ηλικία του παιδιού, να αυξάνει το επίπεδο δυσκολίας των ασκήσεων, να ελέγχει την απόδοση της εκτέλεσης των ασκήσεων αλλά και να εφαρμόζει σωστά ο ίδιος τις ασκήσεις, να ελέγχει την εφαρμογή των τεχνικών και των συμβουλών από τους γονείς και το περιβάλλον του παιδιού (σχολικό, οικογενειακό).
